Bez czarny  (Sambucus nigra L. – inne zwyczajowe nazwy polskie to bez lekarski, bez pospolity, dziki bez czarny, bzowina, bzina, buzina, hyczka, hyćka). Właściwości lecznicze bzu czarnego były już znane w starożytności. Na długo przed wynalezieniem antybiotyków owoce bzu były jednym z głównych składników wielu preparatów stosowanych przez medyków, aptekarzy i zielarzy.

Jego małe, ciemnofioletowe owoce w medycynie ludowej przez całe stulecia wykorzystywane były jako naturalny antybiotyk i służyły do leczenia wielu schorzeń. Obecnie płynne ekstrakty pozyskiwane z owoców bzu wykorzystuje się jako dodatkową i alternatywną metodę leczenia infekcji. Płynny ekstrakt posiada zdolność do aktywowania układu immunologicznego w przypadku wystąpienia stanu zapalnego. Za potencjalny mechanizm działania ekstraktu odpowiedzialne są min. flawonoidy, które stymulują układ odpornościowy. Dodać należ także, że taki naturalny ekstrakt w przeciwieństwie do antybiotyków nie niszczy cennej flory bakteryjnej jelit.

Co zawiera?Jak działa?

Owoce bzu czarnego to prawdziwe bogactwo przeciwdrobnoustrojowych (przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych), przeciwzapalnych, wykrztuśnych i przeciwutleniających składników takich jak m.in. pektyny, garbniki, kwasy organiczne, witaminy – szczególnie witaminy C i prowitaminy A. Poza tym zawierają także biopierwiastki tj. wapń, potas, sód, glin i żelazo. Najważniejszymi jednak składnikami owoców bzu, odpowiedzialnymi za większość korzystnych dla zdrowia właściwości sąflawonoidy i polifenole. Wszystkie te składniki mają właściwości silnie stymulujące system immunologiczny.

Obecne w owocach bzu flawonoidy wpływają na większość procesów fizjologicznych w organizmie, mają zdolność wygaszania stanów zapalnych, działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, wpływają na odporność poprzez modelowanie układu odpornościowego.

Owoce bzu wykazują bardzo wysoką aktywność przeciwutleniającą  ze względu na bardzo wysokie stężenie naturalnych polifenoli – związków fenolowych. Wywierają one korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Są wśród nich antocyjany: glikozydy cyjanidyny i pelargonii, w mniejszej ilości także glikozydy kwercytyny i kwas chlorogenowy. Związki, te pełnią w organizmie funkcje ochronne i zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób układu krwionośnego. Ponadto pozytywny wpływ antocyjanów na układ krążenia związany jest z ich zdolnością do ograniczania stanów zapalnych, wzmacnianiem naczyń włosowatych oraz przeciwdziałania agregacji płytek krwi. Jak dowodzą badania antocyjany wykazują działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne, przeciwalergiczne, a nawet przeciwnowotworowe.

Czarny bez jest rośliną występującą na całym świecie. W Polsce również jest bardzo popularny. Prawie wszystkie części tej rośliny stosuje się w lecznictwie, ale największe znaczenie lecznicze mają kwiaty i dojrzałe owoce tej rośliny. Bez ma ciemne, fioletowoczarne owoce, które są jadalne wyłącznie po osiągnięciu pełnej dojrzałości i sporządzeniu z nich płynnego ekstraktu. Należy pamiętać, że w niedojrzałych owocach czarnego bzu znajduje się sambunigryna (glikozyd cyjanogenny). Ciekawostką jest też to, że zielarskie surowce cyjanogenne wykazują efekty lecznicze: zmniejszają pobudliwość ośrodka kaszlu, mają działanie wykrztuśne, miejscowo znieczulające i odkażające.

Świeże owoce czarnego bzu nie nadają się do bezpośredniego spożycia, jednak przygotowane z nich płynne ekstrakty jak sok czy syrop mają niezwykłe właściwości lecznicze, wykazują istotne właściwości przeciwdrobnoustrojowe, które można potencjalnie wykorzystać w leczeniu zakażeń bakteryjnych i wirusowych. Owoce czarnego bzu działają także przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo,  napotnie, są pomocne zwłaszcza przy przeziębieniu i kaszlu. Mają też działanie lekko przeczyszczające, moczopędnie. Należą także do tzw. środków czyszczących krew, dlatego poleca się je jako lek odtruwający i pomagający usuwać z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii oraz toksyny w chorobach reumatycznych i skórnych. Owoce bzu są też stosowane w stanach zapalnych żołądka i jelit, przy zaparciach i niestrawności, a także jako pomocniczy lek przeciwbólowy w nerwobólach i rwie kulszowej. 

Naturalny sok czy syrop z owoców czarnego bzu to leczniczy eliksir, warto stosować  go profilaktycznie, aby  zapobiegać drobnym infekcjom, zwalczać wirusy i bakterie  zanim zdołają się one rozwinąć. W przypadku infekcji można go stosować jako alternatywę dla antybiotyków (antybiotyki stosujemy tylko w ostateczności a podstawą ich doboru jest wymaz) w walce z przeziębieniami  oraz schorzeniami górnych dróg oddechowych i przez to skracać czas trwania infekcji.

źródło: wikirose.pl, foto: pixabay.com