Pomysł na wprowadzenie Światowego Dnia Zwierząt narodził się już w pierwszej połowie ubiegłego wieku. W roku 1931 we Florencji odbywała się konferencja ekologów, którzy właśnie w ten sposób postanowili zwrócić uwagę na problem gatunków zagrożonych wymarciem. Idealną datą wydał im się 4 października, dzień wspomnienia św. Franciszka z Asyżu, w religii chrześcijańskiej uznawanego za patrona zwierząt i środowiska. Dzięki temu kontynuowana jest idea troski o zwierzęta, szczególnie te najbardziej wrażliwe i zagrożone wyginięciem.

Dzień ten może być jednak obchodzony przez wszystkich – niezależnie od religii czy pochodzenia. Ważne jest, żeby pamiętać o zwierzętach i ludziach, którzy szczególnie zasłużyli się ich obronie. W Polsce Dzień Zwierząt obchodzi się od 1993 r. Warto pamiętać, że dzień ten jest początkiem Światowego Tygodnia, a i cały październik jako Miesiąc Dobroci dla Zwierząt jest pod tym względem wyjątkowy.

Szacuje się, że gatunków zwierząt jest 3-30 milionów. To duża rozbieżność, ale jasno wskazuje na trudność z ich policzeniem.

Co ciekawe, zaledwie 3% tej liczby stanowią zwierzęta kręgowe. Spośród pozostałych 97% najliczniejszą grupą są owady i to właśnie ich policzenie sprawia tyle kłopotu. Gatunków owadów jest od 1 miliona aż do 29 milionów, wiele z nich jeszcze zupełnie niepoznanych.

Pierwsze zwierzęta pojawiły się na Ziemi około 600 milionów lat temu, w czasie ery prekambryjskiej. W okolicy australijskiej miejscowości Ediacara znaleziono szczątki pierwszych wielokomórkowych organizmów pochodzących właśnie z tego okresu, dlatego mówi się o faunie ediakarańskiej. Później podobnych odkryć dokonano również na innych terenach, m.in. w Rosji i Kanadzie.

Jednak prawdziwa eksplozja nastąpiła nieco później – w czasie kambru, ponad 500 mln lat temu. Wczesne organizmy przekształciły się w bardziej skomplikowane formy, a wiele istniejących obecnie morskich zwierząt posiadających twardy szkielet powstało właśnie w czasie „eksplozji kambryjskiej”.

Pierwsze zwierzęta na lądzie pojawiły się w sylurze, kilkadziesiąt lat później. Były to centymetrowej długości wije. W kolejnych epokach wyewoluowały płazy, a później gady. Ciekawa wydawać się może era jury, kiedy to panowanie nad Ziemią objęły dinozaury. Należały do nich nie tylko olbrzymich rozmiarów diplodoki, ale również takie, których długość ciała dochodziła do jedynie 30 cm. Do tej pory nie poznano dokładnej przyczyny wyginięcia tych zwierząt, jednak otworzyło to pole do rozwoju ssaków i ptaków.

Na przestrzeni wieków ludzie różnie postrzegali zwierzęta. Już w starożytności widać było drastycznie odmienne poglądy. Pitagoras na przykład twierdził, że zwierzętom należy się ochrona i szacunek i czasem wykupywał zwierzęta, żeby później wypuścić je na wolność. Tymczasem zdaniem Arystotelesa zwierzęta istniały po to, żeby służyć ludziom i to raczej ten pogląd stał się dominującym, zwłaszcza w kulturze zachodniej.

Podejście to nie zmieniło się w Średniowieczu. Koncepcja hierarchii bytów stawiała zwierzęta ponad roślinami, a ludzi ponad zwierzętami i idealnie wpisywała się w ogólne myślenie. Jednak nawet w tym okresie zdarzały się chlubne wyjątki, które zwracały uwagę na konieczność szanowania zwierząt. Należał do nich wspomniany na początku św. Franciszek, chociaż nieco kontrowersji wzbudza fakt, że jadł mięso. Jednak jego rola w tym temacie była na tyle duża, że to właśnie z jego postacią wiążą się obchody Światowego Dnia Zwierząt.

Bardzo duży, ale niestety negatywny wpływ na postrzeganie zwierząt, miała teoria Kartezjusza, XVII-wiecznego myśliciela, który uważał, że zwierzęta nie posiadają rozumu i duszy. Nawet jeśli widzą i słyszą, to brak im świadomości i nie czują bólu. Przyrównał zwierzęta do automatów i właśnie automatyzmowi przypisywał wszelkie reakcje na zadawanie cierpienia. Ale w tym samym wieku powstały także pierwsze ustawy zakazujące okrucieństwa wobec zwierząt.

źródło: ekokalendarz.pl, foto: pixabay.com