24 maja – Dzień Parków Narodowych
24 maja obchodzimy Europejski Dzień Parków Narodowych. Data nie jest przypadkowa – właśnie tego dnia w 1909 r powołano w północnej Szwecji pierwszy europejski park narodowy – Sarek. Miejsce dzikie i zachwycające swym alpejskim krajobrazem – ostrymi szczytami, wąskimi dolinami, lodowcami i rwącymi rzekami. W tym samym roku ustanowiono w Szwecji jeszcze 8 kolejnych parków narodowych.
W Polsce mamy 23 parki narodowe, które zajmują zaledwie 1 % powierzchni kraju. Białowieski Park Narodowy to najstarszy w Polsce park narodowy i jedyny – wpisany na listę światowego dziedzictwa ludzkości UNESCO.
Pierwszy na świecie park narodowy powstał jednak 37 lat wcześniej – w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Idea ta zrodziła się w czasach nowej fali „zdobywców Ameryki” – poszukiwaczy minerałów i kopalin, nastawionych na bezlitosną eksploatację zasobów przyrodniczych. W 1871 r. w Góry Skaliste wyruszyła ekspedycja kierowana przez geologa Ferdinanda Haydena. Po powrocie był tak urzeczony tamtejszą przyrodą , że w sprawozdaniu skierowanym do prezydenta Granta zaproponował objęcie krainy Yellowstone ochroną przed jakąkolwiek eksploatacją na 99 lat i utworzenie tam parku dla „zdrowia i radości całego narodu”. W 1872 r Kongres uchwalił ustawę o utworzeniu Parku Narodowego Yellowstone. Zakazano tam osiedlania się, pozyskiwania surowców mineralnych, myślistwa, zbieractwa i połowu, a na straży parku stanęło wojsko, którego rolę dopiero po 47 latach przejęła specjalnie powołana służba parków narodowych. Park istnieje do dziś – obejmuje powierzchnię ok. 9 tys. km 2 (40 razy więcej niż powierzchnia Tatrzańskiego Parku Narodowego) – słynie z żółtych gór, wodospadów w kanionach, kolorowych jezior i „punktualnych” gejzerów. Mało tego – został umieszczony na liście światowych rezerwatów biosfery UNESCO, oraz uznany za Przyrodnicze Dziedzictwo Ludzkości.
Do naszych czasów powstało na świecie ok. 3000 parków narodowych, w tym ponad 400 w Europie. Zachowują najcenniejsze przyrodniczo miejsca, w których człowiek nie prowadził żadnej działalności lub tylko nieznacznie zmienił środowisko. Dzięki nim możemy nadal zachwycać się dziką przyrodą, która chroniona jest w ten sposób przed presja człowieka.
Park narodowy jest jedną z najwyższych form ochrony przyrody – na ściśle określonym obszarze, który wg polskiego prawa nie powinien być mniejszy niż 10 km2, ochronie podlega cała przyroda ożywiona i nieożywiona – zwierzęta, rośliny, grzyby, ekosystemy i ich wzajemne oddziaływania, gleba, stosunki wodne i krajobraz. Parki udostępniane są co prawda w celach naukowych, edukacyjnych i turystycznych, ale pod warunkiem, że działania te nie wpływają negatywnie na przyrodę – jej ochrona jest tu bowiem celem nadrzędnym.
Ochrona przyrody w parkach narodowych przybiera różną postać. W Polsce, na większości obszarów jest to forma czynna, polegająca na odtwarzaniu przekształconych już siedlisk lub podtrzymywaniu istnienia środowisk, które nie przetrwałyby samodzielnie.
W środowisku nie zmienionym przez człowieka, działania ochronne mają raczej charakter bierny i polegają na wytyczeniu obszarów ochrony ścisłej, gdzie wykluczona jest jakakolwiek ingerencja. Tu natura rządzi się własnymi prawami, a ochronie podlegają naturalnie przebiegające procesy przyrodnicze.
Motto na dziś:
„Wpatrz się głęboko, głęboko w przyrodę, a wtedy wszystko lepiej zrozumiesz.”
~Albert Einstein
źródło: ekokalendarz.pl, foto: http://parknarodowy.cba.pl
0 komentarzy